Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Ασημάκης Φλιάτουρας
Περιγράφεται το επιστημονικό επίθημα -άση που χρησιμεύει στην ορολογία της βιοχημείας στο να κατασκευάζει ουσιαστικά από βάση ουσιαστικό που δηλώνουν ένζυμα, π.χ. oxydase > οξειδάση. Στην εισαγωγή περιγράφεται με συντομία ο ρόλος των ενζύμων, παρουσιάζεται το corpus στο οποίο βασίστηκε η έρευνα και δηλώνονται τα λεξικά από τα οποία αντλήθηκαν πληροφορίες σχετικά με τη σημασία και την ετυμολογία των όρων. Στη συνέχεια αναλύεται το επίθημα -άση σύμφωνα με το θεωρητικό πλαίσιο της Κατασκευαστικής Μορφολογίας της Danielle Corbin. Το ουσιαστικό βάση είτε δηλώνει το υπόστρωμα στο οποίο δρα το αντικείμενο αναφοράς του παράγωγου όρου, δηλ. δηλώνει την ένωση επί της οποίας γίνεται η χημική μεταβολή, π.χ. τα ένζυμα που διασπούν τα λιπίδια (Οβ) ονομάζονται λιπάσες, είτε δηλώνει ενέργεια μέσω ρηματικού ουσιαστικού, π.χ. αναγωγή, κατάλυση, οξείδωση, υδρόλυση, οπότε ο παράγωγος όρος αναφέρεται στον τύπο της αντίδρασης που καταλύει, π.χ. υδρολάση είναι τύπος αντίδρασης για την υδρόλυση υποστρώματος. Ύστερα εξετάζεται η προέλευση των όρων, οι οποίοι, επειδή κατασκευάστηκαν σε ξένες γλώσσες και στη συνέχεια προέκυψε η ανάγκη εισαγωγής τους στην ελληνική γλώσσα, είναι δάνεια είτε άμεσα π.χ. ιμβερτάση <invertase, τρανσαμινάση < transaminase, είτε, το συχνότερο, έμμεσα. Τα έμμεσα δάνεια προκύπτουν είτε από α) αναγνώριση, π.χ. αμυλάση < γαλλ. amylase < ΑΕ ἄμυλον, είτε από β) μετάφραση (μεταφραστικά δάνεια ή calques), π.χ. κυτταρινάση < cellulase. Ακόμη υπάρχουν και μεικτοί τύποι, π.χ. αφυδρογονάση < dehydrogenase. Τέλος το επίθημα -άση είναι δάνειο επίθημα < γερμ. -ase, που κατασκευάστηκε στη γερμανική από το τέρμα του όρου diastase < ΑΕ διάστασις ‘διαχωρισμός’ μέσω της επανανάλυσης, αφού προτάθηκε ο τεμαχισμός diast-ase, που είχε ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση των ορίων των μορφημάτων της ελληνικής και μέσω του μηχανισμού αυτού τη δημιουργία ενός νέου επιστημονικού επιθήματος που συγκριτικά προς τον όρο διάστασις ανήκει σε διαφορετικό Κανόνα Κατασκευής Όρων με διαφορετικό μορφολογικό παράδειγμα και με διαφορετική σημασιολογική οδηγία.
